Afkijken mag!

Scholen vertellen hoe zij werken aan een gezonde leefstijl op school. Laat je inspireren door hun verhalen en ga ook aan de slag met de Gezonde School-aanpak!

Afbeelding
Meiden met waterflessen

Op 25 september doet Basisschool Strijp Dorp in Eindhoven voor de vierde keer mee aan de Nationale Kraanwaterdag. Als trotse drager van het vignet Gezonde School is dit slechts één van de vele initiatieven waarmee de school zich inzet voor het welzijn en de gezondheid van haar leerlingen.

Afbeelding
Decoratieve foto van leerlingen tijdens de les. Een van de leerlingen steekt haar vinger op.

Onderwijs over relaties en seksualiteit laat nog heel wat te wensen over, vinden leerlingen en studenten. Aandacht voor consent, gender en de leuke kanten van seks ontbreekt nog te vaak. Wat kunnen we nog meer leren van het onderzoek Seks onder je 25e?

Afbeelding
Specialist Sportieve en Gezonde School

De post-hbo-opleiding Specialist Sportieve en Gezonde School leidt onderwijsprofessionals op om scholen te begeleiden in de verandering naar een Gezonde School. Projectleider Monique van Ark van Hogeschool Leiden legt uit wat de opleiding inhoudt.

Afbeelding
Leerlingen op trap

Leerlingen die goed in hun vel zitten, presteren beter: dat weten ze bij scholengemeenschap Huizermaat in het Gooi maar al te goed. Het thema Welbevinden krijgt dan ook continu aandacht en net een beetje extra in de grauwe wintermaanden.

Afbeelding
Team bij Gezonde School vlag

Gezonde school worden, hoe pak je het aan?

Je wilt gaan beginnen met de Gezonde School-aanpak. Of je bent al begonnen, en je wilt doorpakken. Hoe doe je dat? Hoe pak je dat aan? Verschillende scholen vertellen hoe zij de bal aan het rollen kregen én hielden:

Hoe starten zij met de Gezonde School-aanpak?

Afbeelding
Virtual Reality (VR) fietsen

Het Ubbo Emmius heeft alle Gezonde School-certificaten! Corrie Akkerman is Gezonde School-coördinator vanaf het begin in 2015. Ze heeft het gedrag van de leerlingen gezonder zien worden. Ze eten gezonder en gaan minder naar het park om te roken.

Afbeelding
Jacky en Mujib

Waar begin je als je een Gezonde School wilt worden? Jacky Masseurs van Curio Isk vond zijn weg na een online bijeenkomst van Gezonde School.

Afbeelding
Pand met vlag

Eerst Welbevinden, dan pas de andere themacertificaten van Gezonde School. Directeur Margreet van der Laan van It Tredde Sté legt uit waarom.

Afbeelding
Esther en Wietske

Besluit je als school dat je een themacertificaat wilt halen, dan krijg je daar hulp bij van een Gezonde School-adviseur van de GGD. Hoe werkt zo’n samenwerking precies?

Afbeelding
Meisje springt over kast

Plezier in beweging

Leerlingen presteren beter als ze lekker kunnen bewegen. Tijdens pauzes en in gymlessen. En het kan ook tegelijk! Bijvoorbeeld tafels automatiseren op een trap en geconcentreerd werken op een hometrainer. Lees hoe een school juniorcoaches inzet tijdens pauzespellen. Of een maandelijkse sportinstuif organiseert. En wat als leerlingen niet mee kunnen doen met de sportlessen?

Beweegplezier

Afbeelding
Tafels trap

‘Bewegend leren is de ambitie van CBS De Hoeksteen’, vertelt beweegcoach Rob Storm. Dát is goed te zien aan de school en het schoolplein.

Afbeelding
Interview jongen

‘Onze leerlingen bewogen te weinig in de pauzes en er waren vaak conflicten’, vertelt beweegcoach Rob Storm van CBS De Hoeksteen uit Barendrecht. ‘Daarom zijn we gaan werken met juniorcoaches, leerlingen uit de bovenbouw die spellen begeleiden. Het werkt verrassend goed.’

Afbeelding
Boksen tegen stootkussen

“Door het werken met de Gezonde School-aanpak komt er beweging in alle thema’s van Gezonde School.  Er is meer bewustwording, meer zicht op subsidies en regelmatig komen collega’s op me af met leuke ideeën”.

Afbeelding
Voetballen op het sportveld

‘Schrijf een verslag over de Olympische Spelen.’ Dit soort opdrachten kregen studenten van het Noorderpoort in Groningen vroeger als dat ze uitvielen bij sport. Nu is er het Fitcoachtraject: één-op-één begeleiding op maat. Dat gaat uit van wat iemand nog wél kan.

Afbeelding
Gymlokaal

Vroege motorische ontwikkeling

Een goede motorische ontwikkeling: je kunt er niet vroeg genoeg bij zijn. Hoe pakken deze scholen dat aan?

Hoe maken zij seksualiteit bespreekbaar?

Afbeelding
Theatervoorstelling Transmissie

De Maand van de Leuke Seks gaat over de positieve kant van seks: over veiligheid, jezelf mogen zijn, respect hebben voor elkaar, naar elkaar luisteren. Zo wordt het thema bespreekbaar en voelen studenten zich vrij om te zijn wie ze zijn.

Afbeelding
Jongeren rond kampvuur

Geen wijzende vingertjes, maar creatieve vormen, zoals theater of een spel, openen het gesprek met studenten over seksualiteit. Pas als het onderwerp bespreekbaar is, kun je er op school mee aan de slag.

Afbeelding
Escaperoom

Wat doe je als een naaktfoto van jou of iemand die je kent rondgaat op het internet? Dat is de insteek van de Educatieve Escaperoom ‘Het stopt bij jou!’ Met dit spel wordt sexting, en tegelijkertijd ook het thema  Relaties en seksualiteit bespreekbaar gemaakt.

Afbeelding
Strooien met papiertjes

Een expert helpt bij neerzetten een duurzame, sekspositieve benadering, ondervond het Koning Willem I College in Den Bosch.

Afbeelding
Foto uitreiking leefstijlambassadeurs

Samen werkt het beter

De school staat midden in de maatschappij. Op welke manieren kun je als school profijt hebben van samenwerking met de gemeente, met partnerorganisaties of met de wijk?

Relaties en seksualiteit

Afbeelding
Duikelrek

‘Toen we gingen nadenken over een nieuwe methode, hebben we de ouders mee laten denken. Zonder het draagvlak van de ouders werkt het niet; uiteindelijk is het de bedoeling dat zij met hun kind in gesprek gaan over dit onderwerp’, aldus leerkracht Rynco Pierik.

Afbeelding
Leerlingen houden handen als hartjes boven hun hoofd

Op de juiste manier ‘nee’ kunnen zeggen als je als kind in aanraking komt met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Om dit in goede banen te leiden, werkt ’t Gijmink al enkele jaren met de lesmethode Kriebels in je buik.

Afbeelding
Groep kinderen op picknickbank

In de zoektocht naar een methode voor seksuele opvoeding kwam IKC Wereldwijs uit bij ‘Veiligwijs’. Juist omdat het woordgebruik in deze methode minder direct is en het beeldmateriaal minder open en bloot.

Afbeelding
Seksuele voorlichting

In acht weerbaarheidslessen zoomt entree-opleiding in op zaken als sexting, nee zeggen en grenzen bewaken. De locatie Breda kon hiermee aan de slag dankzij de Stimuleringsregeling Gezonde Relaties & Seksualiteit. 

Afbeelding
podcastmakers Maarten met microfoon

Gezonde School, de podcast

Wat kunnen scholen doen aan de fysieke en psychische gezondheid van hun leerlingen? Scholen door heel Nederland en inspirerende experts vertellen hierover in: Gezonde School, de podcast. Vanaf 11 januari 2022 elke week een nieuwe aflevering, 13 afleveringen in totaal. Beluister de podcast!

Online les en mediawijsheid

Afbeelding
Leonoor Ruigrok geïnterviewd

Online lesgeven en ervoor zorgen dat studenten niet de hele dag achter hun scherm zitten? “Breng ze in beweging door out of the box te denken. Dat kan echt bij elk vak”, zegt Leonoor Ruigrok, docent bij het Mediacollege Amsterdam.

Afbeelding
Scène uit theatervoorstelling

Juist voor een thema als mediawijsheid kunnen scholen niet zonder ouders. Kennis overdragen kunnen scholen goed, maar gedragsverandering is een tweede. Daar hebben ouders en school elkaar voor nodig.

Afbeelding
Computerscherm

Het leren omgaan met sociale media is voor een groot deel sociale vaardigheid. Daarom gebruikt basisschool Rehoboth voor mediawijsheid ook de methodes voor sociaal-emotioneel leren. 

Afbeelding
Werken met chromebooks

Ouders willen hun kinderen wel begeleiden bij mediagebruik, maar hebben daar wel vragen over. Logisch, want het is een nieuw onderdeel van het opvoeden. Daarom organiseerde basisschool Rehoboth een ouderavond.

Afbeelding
Paarse vrijdag poster

Paarse vrijdag op school

Op 10 december - Paarse Vrijdag – besteden veel scholen aandacht aan seksuele- en genderdiversiteit. Ook de rest van het jaar werken scholen aan het thema Relaties en seksualiteit. Lees inspirerende verhalen uit de praktijk:

Afbeelding
Klas met Paarse Vrijdag Krant

“Ik vind het belangrijk dat iedereen zichzelf kan zijn en open over zijn of haar gevoelens durft te praten. Paarse Vrijdag helpt daarbij. Marian van den Berge, docent Maatschappijleer, gebruikt de al jaren de Paarse Vrijdag Krant in de aanloop naar Paarse Vrijdag. Dit jaar op 10 december.

Afbeelding
Paarse vrijdag poster

Zolang ‘homo’ in de maatschappij een scheldwoord is, is het nodig aandacht te vragen voor lhbtiq+’ers”, vindt Josja Postma, docent op het Harens Lyceum in Haren. “Paarse vrijdag is daar een mooie gelegenheid voor.”

Afbeelding
Paarse loper

Een GSA is een commissie op school met een budget. De GSA helpt om gender en seksuele geaardheid te bespreken. Het doel? Elkaar accepteren en respecteren. Het Hofstad Lyceum in Den Haag heeft zo’n GSA.

Afbeelding
Paarse vlaggetjes in gang

“Veiligheid is een kernwaarde voor ons als christelijke school. Ook liefde is essentieel. ‘Heb uw naaste lief,’ staat er in de bijbel. Wij pleiten voor liefde voor iedereen die zich anders voelt. En op wie je ook valt, hier hoor je er altijd bij”, vertelt Wilson Hoogers, docent geschiedenis.

Afbeelding
Druiven plukken

Lekker gezond!

Jong geleerd is oud gedaan.

Dat geldt ook voor gezond leren eten. Maar hoe krijg je de leerlingen daar enthousiast voor? Vier scholen vertellen wat zij hebben gedaan om gezonde voeding op de kaart te zetten. Zo gaan bij De Tamboerijn de kleuters naar de markt om gezonde boodschappen te doen. Het Mundus College ging van vlamtosti's naar gezonde smoothies en de leerlingen van het VierTaal College lopen stage in hun eigen Gezonde Schoolkantine.

Hoe zetten zij gezonde voeding op de kaart?

Afbeelding
Kleuter koopt fruit op de markt

Wat is er voor kleuters nu leuker dan restaurantje spelen en echt soep koken in de klas? Zelf de boodschappen daarvoor doen, op de markt! Leerkrachten Marjan Zwart en Sanne Vos van De Tamboerijn in Gorinchem draaien er hun hand niet voor om.

Afbeelding
Leerlingen en Reinier in de gezonde schoolkantine

Veel leerlingen klaagden ‘s ochtends over buikpijn en misselijkheid. Na doorvragen bleek dat ze rond tien uur al vlamtosti’s of zoute, kant-en-klare noodles konden krijgen in de kantine. Het Mundus College nam het beheer in eigen hand én werd een Gezonde Schoolkantine.

Afbeelding
Salade scheppen in de kantine

Leren wat gezonde voeding is én je zelfvertrouwen opvijzelen. Dat doen de leerlingen van het VierTaal College in Amsterdam tijdens hun interne stage in de Gezonde Schoolkantine. 

Afbeelding
Still uit film 3 van de Groentetuin van meester Willem

Waar komen groente vandaan, hoe worden ze geteeld en geoogst? Meester Willem van het Viertaal College laat het zien in zijn filmpjes uit eigen moestuin.

Afbeelding
Jongens bij fiets

Welbevinden

Werken aan welbevinden op school kan op ontelbare manieren. Deze scholen vertellen hoe zij het verschil maken voor hun leerlingen en studenten. Denk aan de omgang met sombere leerlingen en signaleren van depressiviteit, maar ook aan inclusiviteit en positieve gezondheid.

Werken aan welbevinden

Afbeelding
Koningin Wilhelmina College Culemborg

Als een leerling van het Koningin Wilhelmina College in Culemborg een eind aan haar leven maakt, heerst er naast verdriet ook grote bezorgdheid: hoe kan dit in de toekomst voorkomen worden? Een klein jaar verder zijn er grote stappen gezet. 

Afbeelding
leerlingen Goois Lyceum met Paarse Vrijdag Krant

De onderwerpen seksualiteit en inclusiviteit gaan pas écht leven, als je leerlingen zelf onderdeel laat zijn van discussies, vindt Marian van den Berge, docent maatschappijleer. Denk bijvoorbeeld aan het wel of niet inrichten van een genderneutraal toilet. Wat vinden de leerlingen daarvan?

Afbeelding
Spel met palen

Na de suïcide van de leerling wilde het Koningin Wilhelmina College in Culemborg snel tot een goed preventie- en signaleringsbeleid komen. ‘Wij misten kennis en expertise en gingen samenwerken met externe organisaties.’

Afbeelding
Leerlingen doen situps in het gras

De leefstijllessen op Noorderpoort in Groningen zijn gebaseerd op het positieve gezondheidsmodel. Door de lessen ontstaat er meer openheid en onderlinge steun onder de studenten.

Altijd vers water voor iedereen. Hoe regel je dat?

Afbeelding
Opening watertappunt in aula

Een watertappunt op school waar leerlingen hun flesjes of bidons kunnen vullen. Het lijkt zo eenvoudig en logisch, maar toch is het nog niet op elke school te vinden. Hoe pakte Stip VSO uit Utrecht het aan, een watertappunt op school?

Afbeelding
Leerlingen op de trappen

Hoe leer je leerlingen dat water drinken lekker, gezond en makkelijk is? Laat ze hun eigen smaakwater maken met stukjes fruit en groente uit de eigen schooltuin!

Afbeelding
Leerlingen bij het Rad van Fortuin

Het Vista College heeft watertappunten aangelegd. Maar hoe zorg je ervoor dat studenten massaal aan het water gaan? Door promotie in de introductieweek én daarna.

Afbeelding
Studente tapt water bij het watertappunt

De studenten moesten hun waterflesjes vullen bij de kraantjes op het toilet en dat werkt wat onhandig. Met watertappunten binnen is dat verleden tijd.

Hoe pakken zij pesten aan?

Afbeelding
Kinderen op glijbaan

Ieder kind heeft recht op een fijne schooltijd. Pesten of gepest worden hoort daar vanzelfsprekend niet bij. Hoe krijg je dat als school voor elkaar? Door kinderen respectvol gedrag aan te leren. Het Kindcentrum De Linge uit Kapelle-Biezelinge zweert al bijna tien jaar bij het KiVa-programma.

Afbeelding
drie kinderen armen om elkaar heen

Het woord ‘pesten’ wordt in de onderbouw van Koningin Julianaschool in Culemborg niet genoemd. Als kinderen elkaar duwen of uitschelden, grijpen leerkracht terug op hun gouden regel: “Wat ik zeg en doe is ook leuk voor een ander.” Met die benadering voorkom je pesten grotendeels.

Afbeelding
Mediatoren met gele petjes overleggen

Leerlingen met een gele pet op zijn mediatoren bij De Tamboerijn in Gorinchem. Zij helpen hun schoolgenoten bij het oplossen van conflicten als zij dat willen. Het draagt bij aan het voorkomen van pestgedrag.

Afbeelding
Begroeting

Het Stanislascollege in Delft werkt hard aan het welbevinden van leerlingen. Waar letten de docenten op, en wat merken de leerlingen daarvan?

Afbeelding
Culinair

Een vliegende start met groepsvorming

Samen als groep een goede start maken, lekker in je vel zitten. Het is de basis om goed te kunnen leren. Daarom starten álle leerlingen het schooljaar 2021-2022 met een spetterende introductieweek.

Afbeelding
Vingers omhoog in de klas

Bij OBS De Hasselbraam in Heerhugowaard gaat het werken aan een gezonde leefstijl eigenlijk vanzelf. Door de Gezonde School-aanpak is de school bewust met deelonderwerpen bezig.

Afbeelding
Studenten samen op de bank

Studenten die eenzaam zijn? Wat doe je er als school aan? Het ROC Friese Poort liet studenten in coronatijd zelf zoeken naar wat ze écht misten. Vervolgens bedachten ze samen met creatieve professionals Aandachtje.

Afbeelding
Leerlingen op de gang

Mentorlessen over stress boden eyeopeners aan leerlingen en docenten van het Haarlemmermeer Lyceum uit Hoofddorp.

Afbeelding
Ine, Maud en Desiree van basisschool Sint Oda in Maastricht

Hoe krijg je de ouders aan je zijde?

Basisschool Sint Oda in Maastricht let op het draagvlak bij ouders bij het kiezen van de thema’s. “Zo ligt het thema Voeding best gevoelig”, zegt ib’er Ine Lammerschop.

Afbeelding
Duimen omhoog

Leerlingen komen meer in de leerstand door afwisseling van ontspannende en inspannende activiteiten. Vakleerkracht bewegingsonderwijs Nick Keijser vertelt waarom het werkt op De Waterhof in Delft.

Afbeelding
Acrobatiek op basisschool Sint Oda in Maastricht

Hoe maak je iedereen enthousiast voor het werken aan een gezonde leefstijl? Ib’er Ine Lammerschop vertelt hoe ze het deden op basisschool Sint Oda in Maastricht.

Afbeelding
Boksen

Nicky Freriks geeft les aan groep 7 op De Waterhof en ervaart dagelijks de effecten van de dynamische schooldag. Net als ouders, de directeur en de buurtsportcoach.

Afbeelding
Kinderen in beweging op basisschool Sint Oda in Maastricht

Op basisschool Sint Oda in Maastricht werken ze intensief samen. Het doel? Leerlingen in beweging brengen.

Afbeelding
Tekengebied

Overgewicht te lijf in het speciaal onderwijs

In het speciaal onderwijs lopen veel kinderen rond met overgewicht. Marco Bouwman, docent bewegingsonderwijs op het Kentalis College Utrecht: “Gezonde School-activiteiten zijn vaak niet voldoende toegespitst op onze cluster 2-leerlingen, die moeite hebben met taal. Toen collega en gedragsdeskundige Jiska Bonouvrié vertelde over de Pilot Lekker in je vel (LIV), zag ik een kans het thema schoolbreed aan te pakken.”

Afbeelding
Calandloop team

Het rondje om de Sloterplas van 5 km is niet zomaar een rondje. Het biedt een sportieve uitdaging en zorgt voor verbinding.

Afbeelding
Rotsklimmen

Een duurloop voor ouders en (oud-)leerlingen, een speciale informatieavond met hoogleraar Erik Scherder. Het Calandlyceum in Amsterdam-West maakt werk van ouderbetrokkenheid.

Afbeelding
Levend tafelvoetbal

Het Calandlyceum in Amsterdam-West ademt sport. Leerlingen die regelmatig bewegen, zitten lekkerder in hun vel en leren ook beter. Belangrijk, zeker als leerlingen van thuis niet vanzelfsprekend een gezonde leefstijl meekrijgen.

Afbeelding
Kookles

Bij het Calandlyceum in Amsterdam-West gaat het werken aan een gezonde voeding en bewegen hand in hand. Zowel voor de leerlingen uit de Topsportklas als de leerlingen met overgewicht. 

Afbeelding
Leerlingen op gang

Mentorlessen over stress

De ‘Mentorlessen over stress’ boden eyeopeners voor leerlingen en docenten van het Haarlemmermeer Lyceum uit Hoofddorp.