Maand van de Leuke Seks benadrukt positieve kanten van seks

Bij seksuele vorming in het onderwijs draait het te veel om risico’s en preventie, zo blijkt uit onderzoek. Om juist de positieve kanten van seks te belichten, is maart uitgeroepen tot de ‘Maand van de Leuke Seks’. Op de agenda staan webinars, workshops, lezingen én theatervoorstellingen. Een daarvan is Transmissie, gemaakt door theaterstudenten van het Koning Willem I College in Den Bosch. Een intieme dialoogvoorstelling met een grote impact. Enkele onderwijsinstellingen in Den Bosch, waaronder het Koning Willem I College, sluit zich aan bij de Maand van de Leuke Seks. “Bij het thema relaties en seksualiteit gaat het vaak over ziektes en risico’s”, beaamt cultuurcoördinator Henk Langenhuijsen.

De Maand van de Leuke Seks gaat juist over de positieve kant: over veiligheid, jezelf mogen zijn, respect hebben voor elkaar, naar elkaar luisteren. “Ontmoetingen als deze, met een voorstelling en een nagesprek, dragen ertoe bij dat mensen elkaar beter begrijpen en dat er meer ruimte komt om te mogen zijn wie je bent”, zegt Henk. De combinatie van een voorstelling met nagesprek is volgens hem een gouden formule. “Theater spreekt tot de verbeelding; je kunt je emoties laten spreken, mensen er in meenemen en recht in het hart raken. Het nagesprek is vaak indringend en persoonlijk. Dat levert soms botsingen op, maar dat mag ook. Onze school is een uitvergroting van de maatschappij, met alles wat daarbij hoort. Voorwaarde is wel dat studenten zich hier veilig voelen en zichzelf kunnen zijn.”

Deze ochtend spelen Tristan Kwaks (18) en Yaël Delaet (21) voor een groep medestudenten de première van Transmissie. Een kleine, kwetsbare voorstelling over vastzitten in je eigen lichaam, over angst en twijfel, onmacht en een nieuwe start. Over platte borsten, diepe dalen, mooie momenten en van jezelf houden. ‘Ik keek in de spiegel en zag mezelf niet.’ En: ‘Als ik heel eerlijk ben, ben ik doodsbang.’ Het zijn slechts twee van de vele prachtige uitspraken in het stuk, die je meenemen in het verhaal van Tristan en Yaël. De theaterstudenten schreven de teksten zelf op basis van hun eigen ervaringen als transgender.

De voorstelling is overtuigend. Niemand is niet geraakt. “Ik was echt geëmotioneerd”, zegt een studente na afloop. Dat is precies wat de theatermakers voor ogen hadden: mensen met hun voorstelling raken. Vooral Tristan was vooraf bloednerveus. “Ik zit midden in mijn transitie en deze voorstelling is voor mij ook een soort verwerkingsproces. Dat maakt het extra spannend. Maar het liep gelukkig goed en de reacties waren echt tof.”

Yaël heeft zijn transitie al een aantal jaren achter de rug. “Met Transmissie kijk ik terug op deze periode. Het is bijzonder en tegelijkertijd kwetsbaar om zoiets autobiografisch neer te zetten. Als er één iemand is die zich hierdoor gezien voelt, heb ik mijn dag.”

De voorstelling is zeker niet bedoeld als voorlichting over transgenders. “Iedereen mag vinden wat ie wil”, zegt Yaël. “Het zou mooi zijn als we met ons persoonlijke verhaal iets kunnen openbreken. Omdat theater een van de levendigste kunstvormen is, is het een goed middel om mensen te bereiken. We hadden de tekst ook op papier kunnen verspreiden, maar dan zou die heel anders binnenkomen. Juist dat rauwe, emotionele, kwetsbare is de kracht van theater.”

Theater als interventie werkt enorm ondersteunend in seksuele vorming in het onderwijs. Dat zegt Anna Jansen, pedagoog en oprichter van De Sekswijzer. “Een voorstelling is voor jongeren heel sprekend. Het is een creatieve vorm die je meeneemt en die op een andere manier beklijft.”
 

Impact

Als expert op het gebied van seksuele opvoeding en ontwikkeling geeft Anna lezingen en trainingen in het onderwijs. Theater als interventie komt daarbij vaak aan de orde. “Dat raad ik scholen altijd aan, omdat het een grote impact kan hebben op leerlingen. Een voorstelling spreekt tot de verbeelding. Het is niet zo feitelijk, maar het laat je wel voelen, zonder dat je er misschien meteen woorden aan kunt geven. En je kunt er in je hoofd altijd even naar terug, wat iets geruststellends en inspirerends heeft.”
 

Meerdere perspectieven

Anna’s advies aan scholen: bereid de voorstelling voor in bijvoorbeeld de mentorles en bespreek de inhoud direct na. “Dus zorg dat er na afloop gelegenheid is om met elkaar in gesprek te gaan.” Dat na de dialoogvoorstelling Transmissie op het Koning Willem I College een transgenderhistoricus aanschoof, vindt ze absoluut een toegevoegde waarde. “Iemand uitnodigen uit de praktijk voegt veel toe. Het zorgt ervoor dat een thema vanuit meerdere perspectieven wordt belicht; vanuit de docent in de voorbespreking, vanuit de theatermakers tijdens de voorstelling en vanuit een ervaringsdeskundige in de nabespreking. Een verhaal van een buitenstaander komt anders binnen dan van een docent. Als die ineens kinderen blijkt te hebben is dat best gek, want dat betekent dat-ie dus ook seks heeft.”
 

Open gesprek

Genderdiversiteit is voor docenten geen gemakkelijk thema, realiseert Anna zich. Dat merkt ze ook aan de toenemende vraag naar trainingen hierover. “Docenten willen best een voornaam in het systeem wijzigingen en andere voornaamwoorden gebruiken, maar het is wel nieuw voor ze. De wil is er dus wel, maar ook de angst om iets verkeerd te doen. Bijvoorbeeld om te veel informatie te geven of te veel in een situatie mee te gaan. Maar als je een jongere serieus neemt in hoe die zich op dat moment voelt en je neemt ‘m weer serieus als het volgend jaar anders is, dan kun je simpelweg niets fout doen. Als je maar probeert een open gesprek te voeren en eerlijk te zijn naar jezelf en de ander. Dus gewoon zeggen dat je het lastig vindt, omdat het nieuw voor je is. Daarmee ben je meteen een voorbeeld voor anderen.”

Meer artikelen van het Koning Willem I College:

Betrek expert bij relationele en seksuele vorming

Theater met groepsgesprek werkt