Escaperoom is booster voor gesprek

Studenten van Landstede MBO in Raalte treffen deze ochtend een nogal rommelig klaslokaal aan. Op de tafeltjes liggen boeken, jassen, schriften en tassen. Het is de opstelling voor de escaperoom die op het programma staat. Het inleidende filmpje laat zien dat Ben een anonieme naaktfoto binnenkrijgt, die hij doorstuurt naar een vriend. Dan blijkt dat het een foto van zijn zusje is. In twintig minuten tijd moeten de studenten vijf raadsels oplossen. De codes die ze vinden vormen het telefoonnummer van Ben. Daarmee kunnen ze de naaktfoto wissen en de shame-sexting stoppen.

Hoe ingrijpend shame-sexting voor het slachtoffer kan zijn, maakte Nicolas ter Avest (16) van dichtbij mee. Het overkwam een goede vriend van hem. Veel wil hij er niet over kwijt, dat heeft hij de ouders van de jongen beloofd. Dat het gebeuren erin hakte, is duidelijk. Wat als het hem zelf zou gebeuren? “Ik zou sowieso nooit iemand een foto of filmpje sturen. Maar stel dat, dan zou ik het wel bespreekbaar maken, denk ik. Daarom is het ook goed dat er op school aandacht voor is. En met zo’n creatieve vorm als de escaperoom blijft het ook beter hangen dan wanneer een docent een uur lang aan het praten is.”

Medestudent Louise de Kruijff (17) is het met hem eens. “Je merkt ook dat iedereen veel opener is tijdens zo’n spel. Je leert elkaar op een ander gebied kennen.” Of ze zelf weleens met shame-sexting te maken heeft gehad? “Nee, wel met een zedendelict twee jaar geleden, ik ben nog steeds op mijn hoede in het donker. Een half jaar geleden ben ik als biseksueel uit de kast gekomen. De reacties zijn niet altijd fijn. Dat maakt het lastig om het erover te hebben, terwijl het normaal zou moeten zijn. Want het is ook gewoon liefde, tussen wie doet er niet toe. Ik vind het dan ook heel belangrijk dat we op school over dit soort dingen het gesprek aangaan, over de regenboogvlag, Paarse Vrijdag en ook over shame-sexting. Als het jou overkomt, wil je ook niks liever dan gesteund worden.”

Nicolas vindt het een domme beslissing om een naaktfoto van jezelf naar iemand te sturen. “Dat doe je gewoon niet. Maar doorsturen is nog dommer.” Toch vindt hij de aandacht ervoor wel goed. “Ik heb er nooit eerder les over gehad, maar eigenlijk zou je het al in groep acht mee moeten krijgen. Daarmee kan een hoop ellende worden voorkomen.”

Volgens Louise kan er niet genoeg aandacht voor zijn. “Wij zitten in een leeftijd dat er van alles gebeurt rondom je seksualiteit, en ook online speelt er veel. Om sterker in je schoenen te staan, mogen deze onderwerpen wat mij betreft veel meer terugkomen in de lessen.”

Volgens docent en coach Siham Barkkich gaat dat zeker ook gebeuren. “In het tweede jaar hebben we in de lessen Burgerschap al aandacht besteed aan #MeToo. We proberen in die lessen zo veel mogelijk aan te haken bij de actualiteit. De rel rondom The Voice of Holland is aanleiding om het nu ook in het eerste jaar op te pakken. De Educatieve Escaperoom is een mooie kapstok om daarop aan te haken. Het laat zien hoe verschillend meningen kunnen zijn, maar uiteindelijk zie je dat de radartjes door het groepsgesprek wel gaan draaien. En dat is precies wat we willen.”

Dankzij de bijdrage van € 5.000 uit de Stimuleringsregeling Relaties & seksualiteit hebben we dit het thema Relaties en seksualiteit een flinke impuls kunnen geven. Het is goed dat studenten weten dat Relaties en seksualiteit op onze school bespreekbaar zijn. Als je ergens mee zit, wil je dat je ergens terechtkunt, en dat is misschien niet altijd thuis”, zegt Evelien Lammers, Gezonde School-coördinator op Landstede MBO.

Een interventie als de Educatieve Escaperoom is een goede manier om sexting bij jongeren onder de aandacht te brengen. Dat vindt ook Anna Jansen, pedagoog en oprichter van De Sekswijzer. “Een wijzend vingertje werkt averechts, maar een creatieve vorm zet juist aan tot denken.”
 

Seksuele ontwikkeling online

Als expert op het gebied van seksuele opvoeding en ontwikkeling geeft Anna lezingen en trainingen in het onderwijs. “Seksuele vorming wordt op scholen nog te vaak vanuit een negatieve invalshoek belicht”, vindt ze. “Dat gebeurt ook met sexting, terwijl het in zichzelf helemaal niet negatief is. Een groot deel van ons leven vindt nu online plaats, ook seksuele ontwikkeling van jongeren dus. Dat is gewoon een logische verschuiving.”
 

Verantwoordelijkheid

Een ander verhaal is sexting-misbruik, waarop de escaperoom zich richt. “Met de boodschap dat sexting verkeerd is en dat je vooral je hoofd niet op een foto moet zetten, wek je geen empathie op. Een naaktfoto sturen kan ook heel opwindend zijn, en juist heel intiem. Dus met vragen als ‘hoe ga je om met een doorgestuurde foto’ en ‘hoe weet je of je met iemand in een relatie bent die je kunt vertrouwen’ bereik je veel meer. We weten nou eenmaal dat sexting hartstikke veel gebeurt, en ook dat er misbruik van wordt gemaakt. Waar we nog een slag in moeten maken, is bij wie we de verantwoordelijkheid leggen. Als we blijven zeggen dat degene die de foto stuurt fout is, gaan we daar nooit anders naar kijken. Waar het om gaat, is dat de foto niet mag worden doorgestuurd. ‘Het stopt bij jou’ is dus zeker een goede insteek.”
 

Toenemende kennis

Volgens Anna is er ‘gelukkig’ wel een verschuiving gaande. “Dat heeft alles te maken met de toenemende kennis over sexting en victim blaming. Ik spreek regelmatig docenten die vinden dat sexting echt niet kan. Maar het gebeurt wel, dus hoe ga je er dan mee om? Dat vergt bij docenten soms ook een innerlijke verschuiving. Vaak ook is het ongemakkelijkheid en onwetendheid. Veel professionals belanden in de praktijk zonder dat omgang met seksuele vorming in hun opleiding aan de orde kwam. Als je dan je eigen taboes hebt én handelingsverlegen bent én je weet niet wat acceptabel is, sta je met lege handen. Terwijl relaties en seksualiteit in het hele onderwijs spelen. Ook als docent Nederlands kun je hierin een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld in de keuzes voor de boekenlijst. En dus moet je er iets mee.”