Respectvol gedrag kun je leren

Het effect van de KiVa methode is dat leerlingen beter in hun vel zitten, gemotiveerder zijn en beter presteren. En dat heeft weer invloed op het school- en leerklimaat. De leerkrachten van Kindcentrum De Linge merken het dagelijks, aldus Joany Gorsse, anti-pestcoördinator en leerkracht van groep 7/8 op Kindcentrum De Linge in Kapelle-Biezelinge.

"De kinderen delen waar ze mee zitten."

Respectvol gedrag

 “Het effect van KiVa is op drie niveaus merkbaar”, vertelt Joany. “Op schoolniveau behandelen de leerlingen elkaar zoals we gezamenlijk hebben afgesproken. In de klas zijn ze open naar elkaar en helpen ze elkaar zodat iedereen zich prettig voelt. Op individueel niveau delen de kinderen waar ze mee zitten en leren ze hun mening te uiten. Door ze respectvol gedrag aan te leren, creëren we gezamenlijk een fijne school.”

De Linge werkt al sinds de pilotfase in 2012 als eerste basisschool in Zeeland met de KiVa-methode. Alle groepen behandelen door het jaar heen tien thema’s. Zo leren de leerlingen emoties te herkennen bij zichzelf, zich in te leven in een ander en bij te dragen aan een prettige sfeer in de groep.

"Iedereen is medeverantwoordelijk."

Ook leren ze hoe ze pesten kunnen herkennen en wat ze kunnen doen als ze worden gepest of zien dat iemand anders de dupe is. De nadruk ligt daarbij op de groep als geheel. “KiVa gaat uit van een groepsbenadering, waarbij kinderen, docenten én ouders betrokken zijn”, legt Joany uit. “Zo zijn KiVa-afspraken altijd positief geformuleerd, denken we in oplossingen en is iedereen medeverantwoordelijk.”

De leerkrachten van De Linge volgden een training om de fijne KiVa-kneepjes onder de knie te krijgen. Wat zijn de uitgangspunten van het programma? Hoe werkt de aanpak? Daarnaast kregen ze een training over de KiVa-monitor. Joany: “Twee keer per jaar leggen we onze leerlingen uit de groepen vijf tot en met acht een vragenlijst voor. Uit die monitoring kunnen we destilleren hoe de onderlinge relaties zijn, wat er al goed gaat en waar we nog aan moeten werken. Ook geeft het ons inzicht wie er bijvoorbeeld extra aandacht nodig heeft vanwege een kind-eigen problematiek.”

Het mooie aan het KiVa-programma is volgens Joany dat het zowel een anti-pestaanpak is als een methode voor sociaal-emotioneel leren en weerbaarheid. “Het zit in de kern van waaruit wij werken, onze basis. Het voelt voor ons als vanzelfsprekend.” 

Wat meer uitgediept mag worden is een onderwerp als digitaal pesten, vindt ze. “Dat komt steeds vaker voor en behandelen we daarom zelf nog extra buiten KiVa om. Nog een aandachtspunt is pestgedrag onder meisjes. Van dat heimelijk vinnige gedrag onder meisjes, dat te maken heeft met rangorde. Dat is een heel andere tak binnen pesten, waarop het programma niet specifiek in gaat. Dit soort thema’s vullen we dan zelf aan. Zo geven we in samenwerking met andere organisaties ook gastlessen over bijvoorbeeld fatsoenlijke online omgangsvormen en grensoverschrijdend gedrag. KiVa biedt genoeg haakjes waaraan we dit soort thema’s kunnen ophangen.”

Omdat KiVa deel uitmaakt van het reguliere vakkenpakket in alle groepen, is het ook voor de leerlingen een heel vanzelfsprekende les. “Soms is het heel serieus, een andere keer is het lang leve de lol met speelse werkvormen, soms is het emotioneel. Laatst haalde een meisje haar moeilijke thuissituatie aan. De leerlingen gaan dan zelf vragen stellen, daar hoef ik niets voor te doen. Dit soort momenten levert heel mooie gesprekken op.”

Zonder KiVa?

Of het er op school zonder KiVa anders aan toe zou gaan? “Het zou de onderlinge relaties wel veranderen”, denkt Joany. “Zonder tools hangt het meer van de klik af die kinderen wel of niet met elkaar hebben. De kans is dan ook groter dat we minder preventief kunnen handelen.”